Preview

Ислам в современном мире

Расширенный поиск

Историография Екатерининских Коранов в отечественной и зарубежной востоковедной литературе XVIII–XX вв.

https://doi.org/10.22311/2074-1529-2025-21-2-49-78

Аннотация

Статья посвящена проблеме изучения Екатерининских Коранов в отечественной и зарубежной историографии XVIII–XX вв. Источниками для исследования стала востоковедная и справочная литература, включая научные исследования, представленные работами И. Д. Михаэлиса (1717–1791), Й. фон Хаммера-Пургшталя (1774–1856), И. Г. Георги (1729–1802), Х. Ф. фон Шнуррера (1742–1822), Ж. Ш. Брюне (1780–1867), Ф. А. Эберта (1791–1834), Л.-М. Лангле (1763–1824), Л. Вахлера (1767–1838), Ф. Рема (1792–1847), Г. Вайля (1808–1889), Ю. Т. Ценкера (1811–1884), С. де Саси (1758–1838), Л.-П.-Э. Седийо (1808–1875), Дж. А. Меулейзена (1817–1881), Т. Нёльдеке (1836–1930), И.-Г.-Т. Грессе (1814–1885), Б. А. Дорна (1805–1881), А. Е. Крымского (1871–1942), И. Ю. Крачковского (1883–1951) и др. Настоящее исследование построено по хронологическому принципу. На основе сравнительного анализа автор выявляет рецензии, исследовательские и экспертные оценки в отношении петербургских изданий Корана. Такой подход позволяет проследить ретроспективные этапы развития Екатерининских Коранов в качестве объекта исследования, продемонстрировать глубину и аспекты их изучения в западном и отечественном востоковедении. В своих выводах автор отмечает, что петербургские издания Корана в качестве научного источника предстают одной из центральных составляющих в кругу интересов западных и отечественных (российских) востоковедов. Наряду с этим сами издания имеют междисциплинарный охват в изучении и широкую аудиторию читателей. Также, будучи библиографической редкостью и произведением высокого издательского искусства, причастность к которому определяется ролью российского муллы и каллиграфа Усмана Исмаила, петербургские издания Корана заключают в себе двойную ценность. Первая наделяет их качеством религиозного (мусульманского) книжного памятника, а вторая особенностью культурного артефакта.

Об авторе

Д. В. Мухетдинов
Частное учреждение — образовательная организация высшего образования Московский исламский институт
Россия

МУХЕТДИНОВ Дамир Ваисович – доктор теологии, ректор, заведующий кафедрой религиоведческих дисциплин

109382, г. Москва, пр. Кирова, д. 12



Список литературы

1. Амерханова Э. И. Первые казанские издания Корана Азиатской типографии // Истоки и эволюция художественной культуры тюркских народов: сборник материалов Международной научно-практической конференции, посвященный 150-летию со дня рождения педагога-просветителя, художника Ш. А. Тагирова (17–18 апреля 2008). — Казань: Издательство Алма-Лит, 2008. — С. 127–131.

2. Гараева Н. Г. Казанский экземпляр Петербургского издания Корана // Ислам в современном мире. — 2025. — Т. 21. — № 1. — С. 49–72. Каримуллин А. Г. Возникновение российского книгопечатания арабским шрифтом // Народы Азии и Африки. — 1969. — № 3. — С. 95–103.

3. Каримуллин А. Г. Возникновение российского книгопечатания арабским шрифтом // Народы Азии и Африки. — 1969. — № 3. — С. 95–103.

4. Каримуллин А. Г. Из истории татарской книги XVIII — первой половины XIX в. // Книга: исследования и материалы. — М.: Наука, 1969. — Сб. 18. — С. 126–155.

5. Каримуллин А. Г. У истоков татарской книги. От начала возникновения до 60-х годов XIX века. Казань: Татарское книжное издательство, 1992. 206, [2] с.

6. Крачковский И. Ю. Русский перевод Корана в рукописи XVIII в. // Избранные сочинения. Т.I. М.: Наука, 1955. С. 175–181.

7. Крымский А. Е. История мусульманства. — М.: Типографiя Варвары Гатцукъ. — Ч. 1–2, 1904. — 390 c.

8. Лихоманов А. В. Екатерининские Кораны в Российской национальной библиотеке // Библиография и книговедение. — 2023. — № 5. — С. 67–79.

9. Мухетдинов Д. В. Екатерининские Кораны — поворотный пункт в истории бытования коранического текста // Ислам в современном мире. — 2025. — Т. 21. — № . 1. — С. 23–48.

10. Мухетдинов Д. В. Первые мусхафы до издания «Екатерининских Коранов» // Ислам в современном мире. — 2024. — Т. 20. — № . 4. — С. 27–52.

11. Пятницкий В. К истории книгопечатания арабским шрифтом в Европейской России и на Кавказе // Сборник I. Публичная Библиотека СССР имени В. И. Ленина. — М.: Издание Библиотеки, 1928. — С. 131–154.

12. Самарин А. Ю. Деятельность «Азиатской типографии» И. К. Шнора (1785–1797) в свете новой архивной находки // Типографщики и книгочёты. — М.: Пашков дом, 2015. — С. 244–252.

13. A Catalogue of Books in Every Department of Oriental Literature: Including the Philology, Religion, History, &c. of Eastern Nations, the Holy Scriptures … with Critical Introductions, Analyses, and Commentaries … Together with a Collection of Oriental Manuscripts on Sale by Howell and Stewart, Successors to Ogle, Duncan, and Co. — London: The Firm, 1826. — 255 p.

14. Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste in Alphabetischer Folge von Henannten Shrifts Bearbeitet und Herausgegeben von J. S. Ersch und J. G. Gruber. — Leipzig: Brockhaus, 1885. — 2. Sektion. — Teil 39.

15. Bibliothéque de M. Le Baron Silvestre de Sacy. T. Premier. Imprimés. Philosophie, Théologie, Sciences Naturelles. — Paris: L’Imprimerie Royale, 1842. — 446 p.

16. Brunet J.-Ch. Manuel du libraire et de l’amateur de livres. — Paris: L’imprimerie de Crapelet, 1820. — T. II. — 604 p.

17. Catalogue de livres anciens et rares en vente… chez T. O. Weigel. — Paris: A. Frank, Alb L. Herold, 1860. — 181 S.

18. Catalogus Librorum Impressorum Bibliothecae Bodleianae in Academia Oxoniensi. — Oxonii: Typographeo Academico, 1843. — Vol. I. — 860 p.

19. Catalogus Librorum Impressorum Bibliothecae Bodleianae in Academia Oxoniensi. — Oxonii: e Typographeo Academico, 1851. — Vol. 4. — 1054 p.

20. Dezobry Ch., Bachelet Th., Delagrave C. Dictionnaire général de biographie et d’histoire: de mythologie, de géographie ancienne et moderne comparée, des antiquités et des institutions grecques, romaines, françaises, et étrangères. — Paris: Librairie Ch. Delagrave, 1895. — 1608 p.

21. Dorn B. Chronologisches Verzeichniss der seit dem Jahre 1801 bis 1866 in Kasan gedruckten arabischen, türkischen, tatarischen und persischen- Werke, als Katalog der in dem asiatischen Museum // Mélanges Asiatique. T. V. Livraison 5. St.-Pétersbourg, 1867. S. 533–649.

22. Ebert F. A. A General Bibliographical Dictionary. — Oxford: at the University Press, 1837. — Vol II. — 458 p.

23. Ebert F. A. Allgemeines bibliographisches lexikon, A-L. — Leipzig: F. A. Brockhaus, 1821. — 568 S.

24. Grässe J.-G.-Th. Handbuch der allgemeinen Literaturgeschichte aller bekannten Völker der Welt: von der ältesten bis auf die neueste Zeit, zum Selbstudium und für Vorlesungen. — Dresden, Leipzig: Arnoldische Buchhandlung, 1850. — 1136 S.

25. Grässe J.-G.-Th. Lehrbuch der Allgemeinen Literärgeschichte aller bekannten Bilder der Welt: von der ältesten bis auf die neueste Zeit, zum Selbstudium und für Vorlesungen. Dresden, Leipzig: Arnoldische Buchhandlung, 1839. Bd. II.

26. Graesse J.-G.-Th. Trésor de livres rares et précieux, ou: Nouveau dictionnaire bibliographique. Dresde: Rudolf Kuntze; Genéve: H. Georg; Londres: Dulau & Comp; Paris: C. Reinwald, 1862. T. IV.

27. Hammer-Purgstall J. Fundgruben des Orients. Wien: Gedruckt bey A. Schmid, 1809. — 526 S.

28. Kaemmel O. Illustrierte Geschichte des Mittelalters. Leipzig: Verlag und Druck von Otto Spamer, 1896. Band III.

29. Katalog des antiquarischen Lagers von T. O. Weigel. — Leipzig: [s. n.], 1865. — 854 S.

30. Lagerkatalog von Oswald Weigel’s Antiquarium in Leipzig: Verzeichnis älterer und neuerer Bücher. — Leipzig: Neue Folge, 1883. Band 5.

31. Langlés L.-M. Catalogue des livres imprimés et manuscrits, composant la bibliotheque. — Paris: Libraire chez J.-S. Merlin, 1825. — 589 p.

32. Leipziger Bücher-Auction. Leipzig: Melzer, 1872. Band 90. 148 S.

33. Michaelis J. D. Orientalische und Exegetische Bibliothek. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1789. Band 6. S. 25–32.

34. Muehleisen J. A. Ishmael: Or, a Natural History of Islamism, and Its Relation to Christianity. — London: Rivingtons, 1859. — 524 p.

35. Muehleisen J. A. The Koran and the Bible; Or, Islam and Christianity. — London: Longmans, Green, Reader and Dyer, 1866. — 496 p.

36. New and Important Oriental Works in the Press for Howell and Stewart, successors to Messrs. Ogle, Duncan and Co, 1825. P. 3. № 3249.

37. Nöldeke Th. Geschichte des Qorâns. — Göttingen: Verlag der Dieterichschen Buchhandlung, 1860. — 406 S.

38. Petermann J. H. Porta linguarum orientalium: sive elementa linguarum hebraicae, chaldaicae, samaritanae, arabicae, syriacae, armeniacae, aethiopicae et persicae. Brevis linguae Arabicae: grammatica, litteratura, chrestomatia; cum glossario. Pars IV. — Berolini: G. Eichler, 1840. — 92 p.

39. Rehm F. Lehrbuch der Geschichte des Mittelalters. Marburg: bei Johann Christian Krieger und Comp., 1826. Bd. I. 738 S.

40. Schnurrer Ch. Ph. Bibliotheca arabica, auctam nunc atque integram edidit Christianus Fridericus de Schnurrer, ordinis regii Württemberg. merit civ. eques, litterarum universitatis Tubingensis, cancellarius, instituti tertiae classi adscriptus, soc. reg. scient. Goetting. et acad. reg. boicae sodalis. — Halae ad Salam: Typis et Sumtu I. C. Hendelii, 1811. — 529 p.

41. Sedillot L.-P.-E.-A. Histoire des arabes. Histoire universelle. — Paris: Hachette, 1854. — 510 p.

42. Vaperau G. Dictionnaire universel des littératures: contenant I. Des notices sur les écrivains de tous les temps et de tous les pays. II. La théorie et l’historique des diff érents genres de poésie et de prose, les règles essentielles de rhétorique et de prosodie. III. La bibliographie générale et particulière. — Paris: Hachette, 1884. — T. I. — 2156 p.

43. Verzeichniss einer werthvollen Sammlung von Werken aus der orientalischen, namentlich hebräischen Litteratur … aus dem Nachlasse des Herrn Ober-Rabbiner Dr. L. Bodenheimer. — Leipzig: Druck von Julius Klinkhardt, 1869. — 60 S.

44. Weil G. Einleitung in den Koran. — Bielefeld: Verlag von Belhagen und Klasing, 1844. — 722 S.

45. Wachler F. Handbuch der Geschichte der Litteratur. Dritte Umarbeitung. Erster Teil. Einleitung und Geschichte der alten Litteratur. Leipzig: Verlag von Joh. Ambr. Barth, 1822. 309 S.

46. Zenker J. Th. Bibliotheca Orientalis. Pars I. Libros contiens Arabicos, Persicos, Turcicos inde ab arte typographica iuventa ad nostra usque tempora impressos. Lipsiae: Guilielmes Engelmann, 1840. 196 p.


Рецензия

Для цитирования:


Мухетдинов Д.В. Историография Екатерининских Коранов в отечественной и зарубежной востоковедной литературе XVIII–XX вв. Ислам в современном мире. 2025;21(2):49-78. https://doi.org/10.22311/2074-1529-2025-21-2-49-78

For citation:


Mukhetdinov D.V. Historiography of the Catherine’s Qur’ans: in Orientalist Literature of the 18th – 20th Centuries. Islam in the modern world. 2025;21(2):49-78. (In Russ.) https://doi.org/10.22311/2074-1529-2025-21-2-49-78

Просмотров: 4


Creative Commons License
Контент доступен под лицензией Creative Commons Attribution 4.0 License.


ISSN 2074-1529 (Print)
ISSN 2618-7221 (Online)